تاریخ فارس کهن

 

دوره هخامنشیان

یکی از دوره‌های غرور‌آفرین تاریخ ایران که موجب افتخار مردم ایران است دوره هخامنشی می‌باشد. هخامنشیان از اقوام آریایی بودند. اساس این سلسله توسط کوروش بزرگ بنا شد و بعدها به دست یکی از ژنرال‌هایش به نام داریوش اول توسعه یافت. شاید باورش سخت باشد اگر بشنوید در عهد هخامنشی بیش از نیمی از دنیای مدرن آن زمان تحت سلطه کوروش و امپراطوری هخامنشی بود و حاکمان سرزمین‌های دیگر برای اداره امورشان با کوروش مشورت می‌کردند.

پاسارگاد؛ آرامگاه کوروش کبیر

داریوش اول یا همان داریوش بزرگ برای اداره بهتر مملکت آن را به 20 ساتراپ یا استان تقسیم کرد و اداره هر قسمت را به یک استاندار سپرد. پس از آن برای رونق کشور و احداث جاده و توسعه آن مالیات قرار داد. او پایتخت خود را در پرسپولیس شیراز بنا کرد و از بهترین معماران و طراحان دنیا برای ساخت آن کمک گرفت، و توانست راه کوروش بزرگ را ادامه دهد.

کاخ تچر؛ کاخ اختصاصی داریوش بزرگ

 

 

در آن دوران فرهنگ و تمدن ایران در کل دنیا بی نظیر بود، و شاهان هخامنشی توانستند یک حکومت متمرکز عادل در جهان تشکیل دهند. این حکومت به دلیل در‌بر‌داشتن ادیان، اقوام و زبان های مختلف محبوبیت زیادی در سراسر دنیا پیدا کرد، به همین جهت در مناسبت‌های گوناگون از سرزمین های مختلف هدایایی توسط حاکمان به تخت جمشید فرستاده می‌شد.

اهدای هدایا از سرزمین‌های مختلف؛ عکس بالا گنداریان دره کابل هستند به همراه 6 نفرهمراه که گاومیش، سپرگرد و نیزه‌های آرایشی هدیه آورده‌اند.

 

 

ایران همواره در میان سرزمین‌های دیگر از ارج و قرب بالایی برخوردار بود. اما با گذشت زمان و بر سر کار آمدن پادشاهان جوان و بی تجربه و نفوذ بی عدالتی و تبعیض در آن رفته رفته برخی حکومت ها به دشمنی با آن برخاستند، و حکومت هخامنشیان با حمله اسکندر به تخت جمشید پایان یافت.  امروزه شما می توانید بقایای تخت جمشید و پاسارگاد را در نزدیکی شیراز کنونی ببینید.

بقایای مجموعه تخت‌جمشید؛ پرآوازه‌ترین بنای تاریخی ایران

دوره ساسانیان

بر طبق تحقیقات تاریخی اوج شکوه فارس متعلق به دوره ساسانیان است. اردشیر بابکان پس از شکست دادن سلسله اشکانی در جنگ‌های داخلی و خارجی قدرت را به دست گرفت و در تیسفون در عراق امروزی تاجگذاری کرد، و آنجا را پایتخت خود قرار داد. اما بعدها تصمیم گرفت تا پایتخت را به شیراز منتقل کند. امپراطوری ساسانیان پس از روی کار آمدن تغییرات شگرفی را در فرهنگ، تمدن و معماری ایران ایجاد کرد. سنگ‌نگاره‌ها و آثار زیادی از این دوره در استان فارس کشف شده که علاقه اردشیر به تلفیق معماری ایرانی و رومی و بهره گیری از آن را نشان می‌دهد.
اردشیر پس از ساخت کاخ خود آن را به نام اردشیر خوره یعنی فر و شکوه اردشیر نامگذاری کرد. شهری که این کاخ در ان ساخته شد به گور معروف بود، و چون اردشیر به این شهر رفت و آمد داشت مردم عادی می گفتند سلطان به گور رفت و سلطان از گور برگشت و به همین دلیل عضدالدوله دیلمی آن را به فیروزآباد تغییر نام داد.

بقایای کاخ اردشیر ساسانی؛ اهمیت این کاخ به دلیل داشتن قدیمی‌ترین گنبد ایران است که تاکنون شناخته شده (سبک ساسانی).

کاخ اردشیر ساسانی؛ حوالی فیروزآباد

 

 

شهر باستانی بیشاپور جاذبه دیدنی دیگری در استان فارس است که حتما باید ببینید. در دوره حکومت شاپور چند شهر به نام بیشاپور در سرزمین ایران ساخته شد که به معنی شهری است که به دست شاپور ساخته شده است. در آن زمان ها شهرها را در جاهایی می ساختند که نزدیک آن یک رودخانه یا منبع آب، و دارای آب و هوای خوب و دسترسی تجاری باشد. شهر مستطیلی بیشاپور فارس در 120 کیلومتری شیراز و در کنار دره چوگان قرار دارد، که در زمان ساسانیان به خاطر نزدیکی اش به راه شاهی اهمیت زیادی داشته است.

بقایای شهر بیشاپور؛ شهر چهار دروازه به نام‌های هرمز، بهرام، مهر و شهر داشته

یکی دیگر از شاهکارهای دوره ساسانیان معبد آناهیتا در شهر بیشاپور است. از آنجایی که آب در میان زرتشتیان ساسانی بسیار مقدس بوده است، معابد زیادی برای پرستش الهه آب ساخته شد که یکی از آنها معبد آناهیتا در نزدیکی رودخانه شاپور است. معماری این معبد زیبا به سبک هخامنشی یعنی از سنگ های تراشیده شده دو جداره و بدون استفاده از هیچ ملاتی ساخته شد. پیچیدگی و تو در تو بودن طراحی معبد آناهیتا، اتاقک ها و دالان های آن هر گردشگری را جذب خود می‌کند.

بقایای معبد آناهیتا؛ بر اساس چرخش آب درون این بنا، آن‌را به "آناهیتا" ایزد آب و باروری منسوب می‌کنند.

ایوان موزاییک، تالار تشریفاتی شاپور، جایگاه نذورات، و حجاری های تنگ چوگان از جاذبه های دیدنی دیگر شهر باستانی بیشاپور و بقایای این حکومت 400 ساله است.

نقش برجسته‌های تنگ چوگان؛ شاپور اول سوار بر اسب، حلقه‌ی قدرت را از اهورا مزدا دریافت می‌کند.

نقش برجسته نقش رستم؛ تسلیم شدن والریانوس در برابر شاپور اول

 

 

دوران صفاریان و آل بویه

پس از آنکه یعقوب لیث صفاری شیراز را برای فرمانروایی خود انتخاب کرد بر اثر بیماری درگذشت و برادرش برای آبادانی این شهر پر جاذبه تلاش زیادی کرد، یکی از اقدامات مهم او این بود که پای عرب ها را از آنجا قطع کرد و پس از به آرامش رساندن این شهر زبان و فرهنگ فارسی را دوباره زنده کرد. مسجد جامع عتیق از قدیمی ترین آثار این دوره می باشد.

مسجد جامع عتیق؛ قدیمی‌ترین مسجد شهر شیراز 

 

 

پس از صفاریان آل بویه نیز به ادامه این مسیر یعنی آبادانی شیراز اهمیت زیادی داد و با اقدامات و ساخت‌وسازهای فراوان در این شهر بر جمعیت آن افزود. نخستین بنای دروازه قرآن نیز در این دوره و توسط عظدالدوله دیلمی ساخته شد.

دروازه قرآن

 

 

دوره زندیه

فارس در دوره هایی همچون سلجوقیان، اتابکان، تیموریان و صفویه جنگ‌ها و غارت‌های زیادی به خود دید، و مردم در ترس و هراس بیشماری زندگی می‌کردند. اما با سر کار آمدن کریم‌خان زند و انتخاب شیراز به عنوان پایتخت، شهر رنگ و بوی آرامش به خود گرفت. گفته می‌شود این آرامش در طول تاریخ بی‌نظیر بوده است. او پس از روی کار آمدن لقب وکیل الرعایا را که به معنی نماینده مردم است برای خود انتخاب کرد. کریم خان مردی شریف و مردم‌دار بود و اقدامات مهمی را برای توسعه و رونق و شکوفایی این شهر انجام داد. از اقدامات مهم او ساخت مجموعه بی نظیر و فوق‌العاده زندیه است که شامل بازار، مسجد، حمام و آب‌انبار وکیل می باشد. کریم‌خان که علاقه زیادی به آبادانی داشت در نمای شهر تغییرات اساسی داد و باغ ها و فضاهای سرسبز و زیبایی در سراسر این شهر به وجود آورد.

ارگ کریم‌خان؛ کریمخان پایتخت خود را با ایجاد خیابان‌های عریض و بالغ بر بیست و پنج عمارت از قبیل مسجد، بازار و کاخ شکوه بخشید.

مسجد وکیل

 

 

پس از مرگ کریم‌خان آقامحمد‌خان قاجار بر سر کار آمد اما ترجیح داد حکومتش را در تهران بنا کند. به همین منظور برای ساخت کاخ خود در تهران به غارت اموال و حتی مصالح ساختمانی کریم‌خان در شیراز دست زد. در آن زمان چون رقابت زیادی میان خان‌های شیراز وجود داشت هرکدام تلاش می‌کرد تا برای بزرگ جلوه‌دادن نام خود بنایی بی‌نظیر و خاص بسازد. به همین دلیل بناها و خانه‌های زیبایی در شیراز وجود دارد که امروزه به موزه تبدیل شده اند. خاندان قوام‌الملک که یکی از همین خان‌ها بود مسجد بی‌نظیر نصیرالملک و حسینیه قوام را ساختند. آنها همچنین برای خود دو عمارت باشکوه به نام نارنجستان قوام و خانه زینت‌الملوک را احداث کردند. برای دیدن فارس زیبا با تورهای همسو‌سفر همراه شوید.

نارنجستان قوام

خانه زینت‌الملوک

مسجد نصیرالملک